Cumhuriyetimizin 100. Yılı Özel/Rengigül Yaltırık Ural

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ten Teşekkür Mektubu Alan Nurettin Bekiroğlu Eniştemiz ve Galatasaray Lisesi’ndeki Resim ve Marangozhâne Atelyesi ile Ülkemiz Sanat, Spor, Bilim, Kültür ve Tarihine Çok Yönlü Bakış

 Neredeyse 100 yıl geriye gideceğiz arşivime emanet edilen fotoğraflar ve belgelerle. Cumhuriyet henüz ilan edilmiş.

Aile yadigârı RE Books Arts arşivimdeki belgelere sırası geldikçe ruh vermek gelecek kuşaklarımız için önemli diye düşünüyorum.

Bazı eğitmenler bir dönem öğrencilerine yol göstericilik yapıyor. Öğrenciler içlerinde o yetenek varsa, yeteneğin farkına vardıran hocalarından etkileniyorlar ve form alıyorlar. Dolayısıyla hayatları boyunca geliştirdikleri formasyonla daha mutlu yaşayabiliyorlar ve çevrelerine de örnek teşkil ediyorlar. Hoca-öğrenci, usta-çırak konusuna önem veriyorum. Aile arşivimdeki belgeleri bu bakış açımla da değerlendiriyorum.

“Mektepde Resim Çalışmaları”

“Mektebimizde ilk resim dersleri Galatasaray Mekteb-i Sultanisi açıldığı zaman başlamıştır. O yılarda resim dersleri üç ayrı kolda verilirdi: resm-i mücessem (hayali resim), resm-i taklidî (verilen bir modelin resmini yapmak), resm-i hatti (hendesi, teknik resim). Zamanımızda bu ikiye inmişti: resim ve Fransızca “dessin lenéaire” denilen hendesî resim. Ancak, resim dersi olarak, hocanın ortaya koyduğu bir testi, bir kap resmi yapılırdı.

Gerçek resim çalışmasında bulunmak isteyenlere 1927’li yıllarda el işi hocası Nureddin Bey’in himmeti ile atelye tahsis edildi ve resim hocaları nezaretinde cidden güzel eserler yaratılmaya başlandı.

Nureddin Bey, bizlere 7. sınıftan itibaren el işleri dersini, takım, alet ve edevat kullanılmasını öğrenebileceğimiz şekle sokmak istedi ve iptidaî bahçesinin yan tarafına, müdürün çiçek bahçesine açılan kapıya yakın, mükemmel bir marangozhane bölümü yaptırttı. Her çeşit marangozluk alet ve edevatı sağlandı. Burada çekiç, testere, ıskarpela kullanılmasını iki yıl öğrendik. Nureddin Bey’den sonra bu güzel teşebbüs söndü gitti. Evvelâ takımlar birer birer yok oldular, sonradan da o güzelim pavyon, yok olup gitti.

Fotoğraf altı: Orta ve lise talebelerinden meraklı olanlar, kendilerine ayrılan atelyede, teneffüs zamanında elişi hocaları nezaretinde, resim çalışmaları yaparlardı.

Soldan sağa: 77 Talât (Kurt) 34 (mezunu), 855 Safder (Tarim), Elişi hocamız Nureddin Bey, 111 Mukadder (Çizel), 782 Orhan (Tolon, 937 mezunu), Semih (veya Semoh)”

Fotoğraf: Ersin Ural, 2011, Yeniköy Mimarlar Sitesi, Oya-Erdur Bekiroğlu’nun evi

“Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ten Teşekkür Mektubu Alan Nurettin Bekiroğlu Eniştemiz ve Galatasaray Lisesi’ndeki Resim ve Marangozhâne Atelyesi ile Ülkemiz Sanat, Spor, Bilim, Kültür ve Tarihine Çok Yönlü Bakış” çalışmam 104 sayfa olduğu için konu başlıklarını yazdıktan sonra RE Books Arts’a kayıtlı linkini, ilgisini çekenlerin de bu linkten yazının tamamını okuyabileceği düşüncesiyle ekledim. Kısaca konu başlıkları:

“Mektepte Resim Çalışmaları”,

 “Öncelikle belgede geçen Nurettin Bey kimdir? Sonra fotoğraftaki el verdiği öğrencileri kimlerdir? Topluma nasıl fayda sağlamışlardır? “,

 “Prof. Kemal Ahmet Arû tarafından ön proje olarak hazırlanan, İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa Kampüsü,  ayrıca Oya Bekiroğlu, Erdur Bekiroğlu”,

 “Mimar İmzası Taşıyan Kampüsler”,

“Bir Üniversite Hocasının Yaşamının 80 Yılı”,

 “Galatasaray Yılları…”,

“Mimar Rebii Gorbon ve Prof. Dr. Kemal Ahmet Arû”,

“Önce İTÜ Vardı”,

 “M. Nurettin Bekiroğlu (1902-1969)”,

 “Resim atelyesinde Nurettin Bekiroğlu eniştemizin fotoğrafı ile adları geçen; Talât Kurt, Safder Tarim, Mukadder Çizel, Orhan Tolon’un otobiyografilerine ve topluma yansımalarına geçmeden önce kıymetli hocalardan bazılarına dikkat çekmek isterim.”,

“Ernest Mamboury, Prof. Dr. Macid Arda hocaların sadece eğitimde öğrenci yetiştirmekle hizmetleri sınırlı kalmamış, ülkemize değerli katkıları olmuş. Tıpkı Müdür-i Sani Fethi (İsfendiyaroğlu) Bey, Matematik Hocası Halid (Birsan) Bey gibi.”,

“Ernest Mamboury ile başlayayım. Prof. Dr. Semavi Eyice, kendisi hakkında bir yazı yazmış. Semavi Bey amca, “Aziz meslektaşım” diye hitap ettiği babamın dostuydu. 1983 yılında yeni bir kanunla Taşınmaz Tabiat ve Kültür Varlıklar Bölge Kurulu’na üye seçilmişlerdi. Birlikte anıt eserler komisyonunda çalışırlardı. Bazı çalışmaları, imzaları olan projeler RE Books Arts arşivimde, bazıları Salt Galata’nın arşivinde. Bundan dolayı mutluyum.”,

“Ernest Mamboury”,

“Galatasaray Tarihi” adlı eserin müellifi merhum Fethi İsfendiyaroğlu”,

“Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün Ziyaretleri”,

“Prof. Ali Macit Arda”, 

“Darülfünun’dan Üniversite’ye geçişte Edebiyat Fakültesi”,

“Halid Birsan”,

“Prof. Dr. Ahmet Yüksel Özemre Hocamıza saygım 1980 yılında İstanbul Üniversitesi’ndeki vazifemle başladı. “Üsküdar’da Bir Attar Dükkânı”, “Türkiye’nin Çernobil Çilesi” kitapları arşivimde. Çernobil hakkındaki kitabını birkaç yıldır hazırlamakta olduğum “Lamaze Method” çalışmama referans almaktayım. Yine kitaplığıma kayıtlı olan kıymetli bir kitaptan bahsetmek isterim: “Mevlânâ Neş’esinden Esintiler”

“Mekteb-i Sultani’den Galatasaray Lisesi’ne Ressamlar”,

“Galatasaray Sergileri (1916-1952)”,

“I. Dünya Savaşı Ortamında Türkiye’de Sanat”,

“Ölürse Ten Ölür, Canlar Ölesi Değil”,

“Kitaplıklardaki akrabalar da hayli heyecan verici.”,

“Talât Kurt”,

“Talat benim Galatasaray resim atölyesinden arkadaşım”,

“Talat Kurt  –  Galatasaray’da Kürek – Galatasaray Kulübü Kürek Tarihi”,

“Celal Gürsoy Bey’in “Galatasaray’da Kürek” adlı kıymetli çalışmasında adı geçen Ziya Öniş ve Şefik Fenmen ile ilgili detay vermek isterim. Vamık Gezen ise sürpriz olsun.”,

“Yusuf Ziya Öniş ve Prof. Dr. Ziya Öniş – 60. Ölüm Yıldönümünde Yusuf Ziya Öniş Anısına Saygı ile…” ve “Zinnur Fenmen Güvenç ile Lamia Refik Fenmen ve Ailesi Röportaj” RE Books Arts İnceleme-Araştırma ve Röportaj Bölümüne kayıtlı olan makalelerimi dileyen okuyabilir.”,

“Prof. Dr. Ufuk Esin kıymetli bir hocamızdı. “Dr. Güzin Poffet-Tamaç’ın Ardından Sandoz Türkiye Anılarımla Bir Devir” makalemi RE Books Arts İnceleme-Araştırma ve Röportaj Bölümü’nden okunabilir.”,

“Safder Tarim”,

“Safder Tarim Koleksiyonu – Léopold Lévy’den Orhan Peker’e + Kaybolmuş Bir Sanatçı”,

“Bir doktorun estetik rotası”,

“Pera Müzesi Bizans Dönemini Ele Alan İki Sergiyi Ağırlıyor!”,

“Öğrenci Dostları Derneği,  1955”,

“Hocam, Ustam: Ahmet Hamdi Tanpınar”,

“Mehmet Suphi Batur”,

“Sinop Tarihiyle Buluşuyor”

“Suphi Batur (Sinop) — Muhterem Senatörler”,

“Parti İçi İktidar Mücadelesi Bağlamında Demokrat Parti’de Parti Muhalefetin Araçları (1946-1950)”,

“Mukadder Çizel”,

“İZ-CAZ’ın Kuruluşu”,

 “Galatasaray’da İz-Caz”,

 “Orhan Tolon”,

“Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Çizgi Romanların Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi”,

“The illustrator, caricaturist and comic artist Orhan Halil Tolon”,

“Çizgi Roman Geleneğinin Yaşatılması Kapsamında Halk Edebiyatı Anlatılarının Çizgi Romana Dönüşümü ve Çevirileri Yoluyla Kültür Aktarımı”,

“Herkesin mazisini öğrenmeye ihtiyacı vardır”,

“Vazifemi Yerine Getirmenin Mutluluğu ve Teşekkürlerim”,

Nurettin Bekiroğlu eniştemizden dolayı Galatasaray’a odaklandığımda; RE Books Arts İnceleme-Araştırma ve Röportaj Bölümüne Kayıtlı Galatasaray/Galatasaraylılar:

• Prof. Dr. Aykut Herekman ile “Canım Türkiye’mde”
• Turgay Tuna ile Seyahat ve Kültür
• “Spor ve Turizm Üzerine” Turgay Kıran ile Söyleşi
• Türk Bilim ve İş Dünyasının Gelişimine “Nur Camat’ın Ardından” ile Bakış
• Dr. Şükrü Bilge ile “Sanat Edebiyat ve Doğa”
• Aytuğ Sakallıoğlu ile “Galatasaray hep kazanır ve kazanacaktır”
• Bir Akademisyen Olarak Prof. Dr. Mahmut Nedim Doral’ın Penceresinden
• Nasıl Bir Gs Başkani? Marka Olmuş Bir GS Maddi ve Manevi Varlığını Nasıl Sürdürür? – Galatasaray’ın Büyük Resmine Bakış – Hayri Kozak
• Yusuf Ziya Öniş ve Prof. Dr. Ziya Öniş
• “Ben-Sen-Onlar: Sanatçı Kadınların Yüzyılı” Röportaj
• Müze Gazhane’de “Bir Kendilik Öyküsü Naile Akıncı” Sergisi

 RE Books Arts Makaleler Bölümüne Kayıtlı Galatasaray/Galatasaraylılar:

• Örnek Aldığım Oktay Aras Kitaplığı
• “Kartal’a Kar Yağıyor – Anı – Öykü ve Anlatılar – tombe la neige” ile uğurluyorum Osman Tacettin Necipoğlu’nu.
• Emanet Edilmek Güçlü Bir Duygu
• Ali Sami Yen Stadının Önünden Geçerken
• “Akıllısıyla, safıyla Eşittir bütün insanlar”
• Dünyanın Birleştiği Nokta: Maradona
• Selmi Andak – Ara Güler – Prof. Dr. Faik Yaltırık
• “İlgililer Bilgisiz. Bilgililer İlgisiz” Sakallı Celal
• Futbolla Sanat . Sanatla Spor  – “Şenol Birol Gool”
• “Marka Olma Yolunda Sürdürülebilir Başarı”da “Efsane” Diye Anılmak: Prof. Dr. Faik Yaltırık ve Turgay Şeren
• Mehmet Onultan Will Live On! Ongoing Conversation Art, Minsk –Mehmet Onultan Yaşamaya Devam Edecek! Ongoing Conversation Art – Minsk, Belarus

 Aslında bu benim bir proje çalışmam. Değişik konulardaki uzmanlarla yapılan kıymetli röportajlarımız, ilgili makalelerim, yazılarım, RE Books Arts Kitaplığı İnceleme-Araştırma ve Röportaj, Makaleler bölümlerine kayıt ediliyorlar. Gelecek kuşaklara kayıtlı birer belge olarak aktarılabilmesi umuduyla. Bu yöntemimi şu açıdan önemsiyorum; özellikle tüm röportajlar, inceleme yazıları birleştiğinde kıymetli bir sosyal tarihi, farklı bakış açılarıyla yansıtacağını tahmin ediyorum. Bu bağlamda bana destek veren, sözleriyle yüreklendiren büyüklerime saygı, küçüklerime sevgi ile teşekkür ediyorum.

Cumhuriyetimizin, kurucumuz Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün gösterdiği yolda sürmesini diliyor ve minnetle anıyorum.

Ne ilginç ki bu yazımı 19 Temmuz sabahında Suadiye’deki çalışma odamda bitirdim. Babamın ölüm yıldönümü. Ruhu şad olsun.