Doktor gözetiminde ve tavsiyesiyle kullanılması gereken uyku ilaçlarının bilinçsiz bir şekilde kimi zaman tavsiye üzerine kullanımı ağır sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Tavsiye üzerine ilaç kullanımının zararlarına değinen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Fatma Duygu Kaya Yertutanol, “Bu ilaç grubu temel olarak sinir sistemi üzerine etki ettiği için dikkat ve uyanıklığı bozmaktadır. O nedenle kişi sabah uyansa bile hala dikkat/odaklanma bozukluğu sürebilmekte yani artık (kalıntı) etki yaşanabilmektedir. Algılama ve harekete geçme yavaşladığı için kazalar ve zihinsel performansta azalma görülebilmektedir.”uyarısında bulundu.
Uyku sorunlarının sayısız sebebi olabilir
Uykuyla ilgili sorunların sayısız kaynağı olabileceğini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Yertutanol, “Yetersiz fiziksel aktiviteden depresyona, alkol kullanımından fazla mavi ekran maruziyetine, çeşitli ilaçların kullanımından uyku apnesine, kaygı bozukluklarından kronik tıbbi hastalıklara (nörolojik, kardiyovasküler, solunumsal, endokrinolojik vs), bipolar bozukluktan vardiyalı işlerde çalışmaya varana kadar geniş bir yelpazede yer alan nedenlerden bahsetmek mümkündür. Bu kadar farklı etken görülebilmesi nedeniyle uyku sorunlarının tedavisi de değişkenlik göstermektedir. Tek bir uyku sorunu ve tek bir tedaviden bahsedilemez.” dedi.
Asıl psikiyatrik bozukluk tedavi edilmelidir
Uyku ilaçlarının ancak basit davranışsal önerilerle çözülmeyen uyku sorunlarının hızlı ve geçici tedavisinde ilgili hekimin önerisi ile kullanılması gerektiğini vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Fatma Duygu Kaya Yertutanol, “Zira uyku ilacı önerilen psikiyatrik durumların çoğunda, uyku bozukluğunun asıl nedeni mevcut psikiyatrik bozukluğun (depresyon, kaygı bozukluğu, bağımlılık, şizofreni, bipolar bozukluk gibi) ta kendisidir. Bu nedenle asıl psikiyatrik bozukluğun tedavi edilmesi uyku bozukluğunun da ortadan kalkmasını sağlar. Böylece sıklıkla, uyku ilaçlarının uzun süreli kullanılmasına gerek kalmaz.”diye konuştu.
Uyku ilaçları kişiye özel kriterlere göre verilir
Uyku ilacı kullanımında mutlaka uzmana başvurulmasının önemli olduğunu kaydeden Yrd. Doç. Dr. Fatma Duygu Kaya Yertutanol, bilinçsiz ilaç kullanımına karşı uyarıda bulundu:
“Uyku ilaçları sinir sistemi üzerine etki eden ilaçlardır. Bu ilaçlar beynin uykuyla ilişkili alanlarındaki sinir hücrelerinin çalışma hızını yavaşlatarak ve beyindeki doğal kimyasalların düzeylerini değiştirerek etki yapmaktadır. Bu ilaçların etkilerinin başlama süreleri, etkilerini sürdürme süreleri ve etkilerinin sonlanma süreleri birbirinden farklılık göstermektedir. Kullanan kişinin genetik özellikleri, yaşı, başka ilaç kullanıyor olup olmadığı, başka bir tıbbi hastalığı olup olmadığı, alkol/madde bağımlılığı olup olmadığı, gebelik/emzirme durumu olup olmadığı, ağır bir işte çalışıp çalışmadığı, araç kullanıp kullanmadığı gibi birçok farklı özellik hekim tarafından değerlendirilerek ilaç seçimi yapılmaktadır. Tüm ilaçlarda olduğu gibi uyku ilaçlarında da yanlış ve bilinçsiz ilaç kullanımı faydadan çok zarara neden olabilmektedir.”
Tavsiye üzerine kullanılan uyku ilaçları ağır hasar veriyor
Tavsiye üzerine ilaç kullanımının zararlarına değinen Yrd. Doç. Dr. Fatma Duygu Kaya Yertutanol, “İlaçlar belli bir amaca yönelik olarak laboratuvar ortamında üretilmiş, vücudun doğal yapısında bulunmayan kimyasallardır. Uyku ilaçlarının eş dost tavsiyesi ile kullanımının sonuçları tahmin edilenden ağır olabilmektedir. Bu ilaç grubu temel olarak sinir sistemi üzerine etki ettiği için dikkat ve uyanıklığı bozmaktadır. O nedenle kişi sabah uyansa bile hala dikkat/odaklanma bozukluğu sürebilmekte yani artık (kalıntı) etki yaşanabilmektedir. Algılama ve harekete geçme yavaşladığı için kazalar ve zihinsel performansta azalma görülebilmektedir.”uyarısında bulundu.
Bağımlılığa yol açabilir
Yrd. Doç. Dr. Fatma Duygu Kaya Yertutanol, bu ilaçların diğer birçok ilacın olduğu gibi kalp ve karaciğer üzerine olumsuz etkileri olabileceğini hatırlatarak “Hepsi olmasa bile uyku ilaçlarının bazıları bağımlılık yapabilmektedir. Yine hekim önerisi olmadan kullanılan uyku ilaçlarının bazıları, başka ilaçlarla veya alkol ile etkileşebilmektedir. Alkol ile birlikte kontrolsüzce kullanılan uyku ilaçlarının ölüme yol açması mümkündür. Gebe ya da emziren kadınlarda uyku ilaçları bebeğe zarar verebilmektedir. Diğer yandan bazı uyku ilaçları mevcut psikiyatrik hastalığı kötüleştirebilmekte veya görünür olmayan psikiyatrik hastalıkları tetikleyebilmekte yani açığa çıkarabilmektedir.” dedi.
Uyku hijyeni kurallarına uyulmalıdır
Uyku ilaçlarının, uyku bozukluklarının küçük bir kısmında ve sıklıkla geçici sürelerde önerildiğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Fatma Duygu Kaya Yertutanol, “Uyku bozukluklarının çoğunda tedavi, altta yatan asıl nedenin tedavisidir. Uyku ilacı gerektiren durumlarda ise öncelikle davranışsal önerilerin denenmesi yani temelde uyku hijyeni kurallarının uygulanması önerilmektedir.” dedi.
