Merhaba sevgili okurlarımız, bugünkü yazımızda üretilen bir eser üzerindeki hakların kime ait olacağı tartışmasına kısaca hukuki bir perspektiften bakacağız.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) uyarınca eser sahibi, eseri meydana getiren kişidir. Dolayısıyla eser sahibi kural olarak, eserin yaratılması sonucu ilgili eser üzerinde doğan maddi ve manevi hakların münhasır sahibidir.
FSEK m. 18/1’de genel kurala paralel olarak mali hakları kullanma yetkisinin münhasıran eser sahibine ait olduğu hükme bağlanmıştır. Aynı maddenin üçüncü fıkrasında, taraflarca kararlaştırılmış olduğu takdirde, bir eserin yapımcısı veya yayımcısının eserden kaynaklanan mali hakları kullanabileceği öngörülmüştür. Bu noktada mali hakların devri değil, mali hakların kullanımının devri söz konusudur. Kanun koyucu maddede yalnızca mali hakları zikrederek, manevi hakları istisna dışı bırakmıştır.
İş hukuku kapsamında, FSEK’nin 18. maddesinin ikinci fıkrasında ise bir istisnaya yer verilerek taraflarca kararlaştırmasına gerek olmaksızın da aralarındaki özel sözleşmeden veya işin mahiyetinden aksi anlaşılmadıkça memur, hizmetli ve işçilerin işlerini görürken meydana getirdikleri eserler üzerindeki hakların bunları çalıştıran veya tayin edenlerce kullanılacağı düzenlenmiştir.
FSEK 18. maddesinin 2. fıkrasına göre çalışan tarafından iş tanımının kapsamına girecek şekilde yaratılan eser üzerindeki mali hakların çalıştıran tarafından kullanılabilmesi için hak devrine gerek yoktur. Aralarındaki özel sözleşmeden veya işin mahiyetinden aksi anlaşılmadıkça çalıştıran, çalışanın yarattığı eserin mali haklarını kullanabilecektir.
İlgili maddenin uygulanabilmesi için, çalışanın iş tanımının ve çalıştıranın çalışandan bekleyebileceği eserlerin önceden belirlenmiş olması önem taşır. Bu noktada her ne kadar sözleşmeyle mali hakların kullanımın devredileceğinin kararlaştırılmasına gerek olmasa da, hukuki belirlilik açısından doğabilecek ihtilafların önüne geçebilmek adına ilgili maddelerin iş sözleşmelerinde yer alması tavsiye edilmektedir.
Av. Nurdeniz Tunçer
Kaynakça:
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu.Yıldız, Ö. (2014). “Çalışanların Meydana Getirdiği Eserler”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 72(2), 497 – 540.
