Her yeni güne birçok farklı olay ve durumlarla uyanırız. Günümüzde maalesef uyandığımız yeni günde bizi çoğunlukla olumsuz olay ve durumlar karşılıyor. Bunlar, ne taraftan bakarsan o tarafa göre birçok yorum yapabileceğimiz ve görüş bildireceğimiz yaşantılar. Depremler, seller, yangınlar, kayıplar… Bunca olumsuzluğun ve kaybın karşısında bizler insan olarak belirli aşamalardan geçeriz. Bunlar yas aşamalarıdır.
Yas aşamaları inkar(şok) ile başlar. Bu aşamada olaylara karşı donakalma ya da reddetme hali içerisinde oluruz. Bu aşamanın tamamlanmasıyla öfke aşaması başlar. Burada yaşanılan duruma karşı yoğun öfke durumları yaşanır ve kabullenememe hala devam eder. Ardından pazarlık aşaması başlar. Burada şöyle yaparsam bu durumu düzeltebilirim ya da şu şekilde davranırsam kaybını yaşadığım şeyi geri getirebilirim diye düşünceler hakim olur. Bunun sonrasında depresyon aşaması gelir ve kişi burada yoğun üzüntü ve bıkkınlık halindedir. Ardındansa son aşama olan kabullenme aşaması gelir. Burada durumu kabul edip mevcut duruma uygun yeni bir yaşam şekli oluşturulmaya başlanır. Her birey bu aşamaları tam anlamıyla sırasıyla ya da her birini tek tek yaşamaz. Önemli olan aşamaların sağlıklı bir şekilde atlatılıp kabullenişe ulaşabilmek.
Ama biz günümüzde yaşanan olumsuz durumlar karşısında yas sürecimizi daha tamamlayamadan yeni bir olumsuz durumla karşılaşıyoruz. Ve bu da insanların duygularını, algılarını, topluma bakış açılarını yoğun bir şekilde etkiliyor. Bunun yanı sıra tüm toplumun gözü önünde olan büyük yıkıcı olumsuzluklar ise toplumsal yasa sebep oluyor. Toplumsal yas, psikolojik, sosyal, kültürel ve politik etkiler yaratabilmektedir. Örneğin toplumsal yas, toplum bağlarını güçlendirebileceği gibi kutuplaşma ve suçlama gibi olumsuz sosyal etkiler oluşturabilir. Ya da bir toplumun değerlerini, liderlik algısını veya politik yapısını değiştirebilir.
Peki bu konularda neler yapabiliriz? İnsanların duygu ve düşüncelerini ifade edebileceği güvenli ve sağlıklı alanlar oluşturulmalıdır. Kayıpların anlamlandırılmasına katkı sağlayacak etkinlikler düzenlenip anma sağlanabilir. Toplum genelinde ulaşılabilir bir psikolojik destek sağlanmalı uzmanlar görevlendirilmelidir. Özellikle bazı olumsuz yaşantı ve etkilerden sonra psikolojik destek zorunlu hale getirilebilir. Bunun yanı sıra bu duyguları yaşayan kişilerin yalnız olmadığının hissettirilebileceği destek mekanizması oluşturulup sosyal etkinlikler planlanmalıdır.
Toplumsal yas sadece bir kaybın sonrasında yaşanılan duygular değildir. Toplum birlikteliği ve gelişim süreçleri için çok önemlidir. Toplumun bir arada ve sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için bu süreçlerin iyi anlaşılıp erken müdahalelerle kişilerin toplumda yeniden sağlıklı bir şekilde var olması sağlanmalıdır. Tüm bunlar için ise ulaşılabilir ruh sağlığına ihtiyaç vardır.
