KABIZLIĞA NEDEN OLAN ALIŞKANLIKLAR VE HASTALIKLAR
Kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması ve dışkılama sıklığının azalması sonucu ortaya çıkan, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen yaygın bir sağlık problemidir. Dışkılama zorluğu, karın ağrısı, şişkinlik gibi şikayetlerle kendini gösterir ve her yaş grubunda görülebilir. Beslenme ve Diyet Uzmanı Burcu Üstad Arda, kabızlığın belirtileri, nedenleri, risk faktörleri ve tedavi yaklaşımları hakkında detaylı bilgiler verdi.
Kabızlık, tıbbi literatürde konstipasyon olarak da adlandırılır ve haftada üçten az dışkılama, dışkının sert ve kuru olması, dışkılama sırasında zorlanma ve ağrı gibi belirtilerle tanımlanıyor. Beslenme ve Diyet Uzmanı Burcu Üstad Arda, “Kabızlık sadece dışkılama sıklığının azalması değil, aynı zamanda dışkılamada tam boşalamama hissi, şişkinlik, karın ve mide ağrısı gibi belirtileri de beraberinde getirir. Bu durum hem fiziksel hem de psikolojik açıdan kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler” diyor.
Dışkının sert ve büyük olması, özellikle dışkılama sırasında şiddetli ağrılara neden olabilir. Ayrıca, kabızlığın ilerlemiş ve uzun süreli olması, bağırsaklarda dışkı birikimine yol açabilir ve bazen buna bağlı olarak taşma ishali gelişebiliyor. Bu nedenle, belirtilerin süresi ve şiddeti iyi değerlendirilmelidir.
KABIZLIK İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Kabızlık herkeste ortaya çıkabilir ancak bazı gruplar daha fazla risk altındadır. İleri yaş, kadın olmak, yeterli sıvı almamak, düşük lifli beslenme, hareketsiz yaşam tarzı, bazı ilaçların kullanımı (özellikle hormonal ilaçlar, doğum kontrol hapları), yeme bozuklukları ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar kabızlık riskini artırır. Beslenme ve Diyet Uzmanı Arda, “Risk faktörlerinin farkında olmak, kabızlığın önlenmesi ve tedavisinde kritik öneme sahiptir. Özellikle yaşam tarzı değişiklikleri erken dönemde uygulanmalıdır” diyor.
KABIZLIKTA BESLENME VE YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ
Kabızlığın önlenmesi ve tedavisinde en etkili yöntemlerin başında sağlıklı beslenme ve düzenli fiziksel aktivite gelir. Beslenme ve Diyet Uzmanı Burcu Üstad Arda, “Lif açısından zengin besinlerin günlük tüketiminin artırılması gerekir. Kabuklu elma, havuç, kuru erik, incir, üzüm, portakal, kivi, ıspanak, avokado, brokoli, enginar, kurubaklagiller ve tam tahıllı ürünler bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olur. Ayrıca keten tohumu gibi doğal lif kaynakları da tercih edilmelidir” diyor.
Arda “Bol su içmek de bağırsakların sağlıklı çalışması için çok önemlidir. Günde en az 1,5 litre su tüketilmesi, dışkının yumuşamasına ve kolay atılmasına katkı sağlar. Düzenli egzersiz ise bağırsak hareketlerini hızlandırarak kabızlığı önlemeye yardımcı olur. Kefir, yoğurt ve lahana turşusu gibi probiyotik besinlerin bağırsak florasını destekleyerek kabızlığı azaltmada etkili olduğu unutulmamalıdır.”
KABIZLIĞIN DİĞER NEDENLERİ VE ÖNEMLİ UYARILAR
Kabızlığın sadece beslenmeye bağlı olmadığını belirten Beslenme ve Diyet Uzmanı Burcu Üstad Arda “Hareketsiz yaşam, düzensiz uyku, stres, bazı ilaçların kullanımı ve gebelikte artan progesteron hormonu da kabızlıkta rol oynar. Ayrıca, sindirim sistemini etkileyen hastalıklar, bağırsaklarda yapısal tıkanıklık ya da kas fonksiyon bozuklukları kabızlığa neden olabilir” dedi.
Kabızlık ile dışkıda kan görülmesi, ani kilo kaybı (4,5 kg ve üzeri), kansızlık, ailede kolon kanseri veya inflamatuar bağırsak hastalığı öyküsünün bulunması durumlarında mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır diyen Burcu Üstad Arda “Bu tür durumlar kabızlığın ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabileceğini gösterir. Erken teşhis ve tedavi hayat kurtarır” dedi.
KABIZLIKLA İLİŞKİLİ HASTALIKLAR NELERDİR?
Kabızlık, bazen bir hastalığın belirtisi olarak karşımıza çıkabildiğine vurgu yapan Burcu Üstad Arda “Diyabet, hipotiroidizm gibi hormonal dengesizlikler, Parkinson, Multipl Skleroz (MS) gibi nörolojik hastalıklar ve bağırsaklarda yapısal sorunlar (divertikül, kolon tümörleri) kabızlık riskini artırabilir. Ayrıca stres, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik durumlar da kabızlıkla ilişkilidir. Bu nedenle, 3 haftadan uzun süren kabızlık mutlaka uzman hekim değerlendirmesi gerektirir” dedi.
İKİNCİ BEYİN: BAĞIRSAKLARIN SAĞLIKTAKİ ROLÜ
Bağırsaklarımız sadece sindirim değil, aynı zamanda genel sağlık ve beyin fonksiyonları için de hayati öneme sahiptir. Besinler mide tarafından parçalandıktan sonra esas sindirim bağırsaklarda gerçekleşir. Burada oluşan toksik maddeler dışkı ile atılmazsa, bu toksinler vücuttaki birçok sistemi olumsuz etkiler. Uzman Arda, “Bağırsak sağlığını korumak, beden ve zihinsel sağlık için şarttır. Düzenli ve sağlıklı dışkılama, toksinlerin atılması ve vücut sistemlerinin dengede kalması için gereklidir” diyerek bağırsak sağlığının önemine dikkat çekiyor.
KABIZLIKTAN NASIL KURTULABİLİRİZ?
Bayındır İçerenköy Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Burcu Üstad Arda kabız olan bireylerin yemesi gereken yiyecekleri açıkladı:
- Bol sıvı tüketmek (günde en az 8 bardak su)
- Liften zengin sebze ve meyveler tüketmek (elma, armut, kuru erik, ıspanak, yulaf ezmesi)
- Sabahları aç karna kuru kayısı, incir ve mürdüm eriği gibi kuru meyveler yemek ve üzerine ılık su içmek
- Kefir, yoğurt, lahana turşusu gibi probiyotik besinleri düzenli tüketmek
- Düzenli fiziksel aktivite yapmak
- Öğünlerden sonra tuvalet alışkanlığı edinmek (özellikle kahvaltı sonrası)
- İşlenmiş et, kızarmış yiyecekler, beyaz ekmek, makarna ve fast food gibi basit karbonhidratlardan uzak durmak
KABIZLIK İHMAL EDİLMEMESİ GEREKEN CİDDİ BİR SORUN!
Kabızlığın ihmal edilmemesi gereken, yaşam kalitesini ciddi anlamda düşürebilen bir sorun olduğunun altını çizen Burcu Üstad Arda “Erken tanı, doğru beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzı değişiklikleri ile büyük oranda önlenebilir ve tedavi edilebilir. Ancak şiddetli, uzun süreli ya da altta yatan hastalık şüphesi olan kabızlık vakalarında mutlaka uzman desteği alınmalıdır” dedi.
Son olarak Arda, “Sağlıklı bağırsaklar, sağlıklı bir yaşamın anahtarıdır. Kabızlıkta erken
