1.GÖBEKLİTEPE TARİHİ YENİ BAŞTAN MI YAZDIRACAK?
Bilinen son tufan günümüzden 12 bin yıl önce yaşandıysa, tufandan kurtulan insanların Göbeklitepe ve etrafındaki yapıları yaptığı iddia edilebilir mi?
Göbeklitepe, tarihin hiç tahmin etmediğimiz kadar gerisine ait olduğu ortaya çıkınca oradaki sembollerin değerlendirilmesi ve yorumlanması çok daha önem kazanmıştır. Oradaki yapıları, heykelleri yapanların hangi nedenlerle bir araya geldikleri, hangi düşünceyle bu yapıları yaptıkları, onları neyin motive ettiği, yapıları inşa ettikleri süre içinde nerede kaldıkları ve neyle beslendikleri gibi konuların anlaşılması çok önemlidir.
2.ARKEOLOG VE BU KİTABIN YAZARI OLARAK BANA GÖRE GÖBEKLİTEPE;
Göbeklitepe tarihi nasıl değiştirecek biliyorum, dünya henüz farkında değil ama bugüne dek mitoloji denilen birçok kavramın gerçek olduğu anlaşılacak. Henüz bilgiler tam olarak yorumlanıp paylaşılmıyor. Çünkü içinde bulunduğumuz coğrafya, semavi dinler öncesini reddediyor.
Reddetmeli de zaten çünkü dayandığı temelleri Göbeklitepe’den çıkacak bilgiler yıkabilir.
Orası sıradan bir arkeolojik alan değil!
Bu kitabımda bazı yerlere itirazı olanlar çıkacaktır. Lakin zaman gerçeklerden yanadır ve er ya da geç gerçeklerin ortaya çıkması gibi bir huyu vardır. Ömrümüz yeter mi bilemem ama Göbeklitepe dünya medeniyetlerine tarihi sil baştan yazdıracaktır.
3.GÖBEKLİTEPE, NASIL KEŞFEDİLDİ?
Türkiye’de birçok arkeolojik alan tesadüfen bulunmuştur. Göbeklitepe de tesadüfen bulunan arkeolojik alanlardandır. Göbeklitepe’nin bulunduğu tarlanın sahibi olan Mahmut Yıldız, 1986 yılında tarlayı sürerken bulduğu üzeri desenli taşları müzeye bırakmasıyla tarihin en önemli keşfi ortaya çıkmıştır.
4.GÖBEKLİTEPE ADI NASIL VERİLDİ?
Göbeklitepe adını tepede ziyaret edilen bir yatırdan ve karadut ağacından alır. Yöre halkı bu ağacı Dilek ağacı olarak adlandırır. Halk, kutsal kabul ettikleri bu bölgede bulunan ağaca dilek dileyerek çaputlar bağlamaya halen devam ediyor. Bu tepeye yerel halk “ziyaret” adını vermiştir. Burada ayrıca isimsiz mezarlar da bulunur.
Yolunuz düşer de giderseniz, kazı alanının üst tarafındaki çaputların bağlı olduğu ağacı görürsünüz.
5.GÖBEKLİTEPEYİ İNŞA EDENLER İLKEL MİYDİ?
Göbeklitepe’nin hiç beklenmedik şekilde 12 bin yıl önceye dayanması ve bilinen tarihe göre tarıma dahi geçilmemiş dönemden önce olması bilim dünyasını fazlasıyla şaşırtmıştır. Bilinen tarihe göre büyük mimari yapılar, tarıma geçmiş ve sosyal yaşamı oluşturmuş topluluklar tarafından inşa edilmişti, oysa ilkel olarak adlandırılan insanların bir amaç için Göbeklitepe’yi inşa etmiş olması, o insanların sanılandan çok daha üstün yeteneklere ve inşaat becerilerine sahip olduğunu göstermiş oldu.
Zemini su geçirmez malzemeyle kaplamaları da ilkel tabir ettiğimiz insanların yeteneklerini tartışmamıza neden olmuştur.
6.TARİHTEKİ İLK DOKUMA KUMAŞ GÖBEKLİTEPE’DE Mİ BULUNDU?
M.Ö. 9 bin yılına tarihlenen ilk kumaş parçası bilgisi de Göbeklitepe kazı sonuçlarıyla güncellenmek zorunda kaldı. Göbeklitepe’de bulunan kumaş parçasıyla kumaş dokumanın günümüzden 12 bin yıl önce de bilindiği ortaya çıktı.
7.İNANMA İHTİYACI VE İNANÇLARIN TARİHİ NE KADAR ESKİ OLABİLİR?
Göbeklitepe, inancın insanlar üzerinde ne kadar erken bir dönemde rol oynadığını göstermesi açısından değerlidir.
Göbeklitepe, 12 bin yıl önceki insanların hem ruhsal hem de fiziksel ihtiyaçları için neler yapabileceklerini göstermiştir. İnançların, bir arada tutma, düzeni sağlama ve insanları belirli bir amaçla bir araya toplama işlevinin çok erken dönemlerde oluştuğu ortaya çıkmıştır.
8.GÖBEKLİTEPE, MİTOLOJİLERDE ANLATILAN OLAYLARIN GERÇEKLİĞİNİ ORTAYA ÇIKARIR MI?
Göbeklitepe’de yaşamın sütunlara ve taşlara kabartma olarak resmedilmesi sanki bir öyküyü anlatmaya çalışmışlar izlenimini verir. Buradaki taşlar üzerinde bulunan sembollerin çoğu Sümer mitolojisinde de karşımıza çıkar.
D yapısındaki bir dikilitaş üzerine tasvir edilen hayat döngüsü, Sümer mitolojisindeki “Tanrıça İnanna’nın ölüler diyarına inişi ve kutsal evlilik” adlı mitolojik anlatımlarla benzerlik gösterir.
Sümerlerden binlerce yıl önce aynı hikâyeyi Göbeklitepe sakinleri neden taş sütunlara resmetmiştir?
Ve bu hikâye nasıl bu kadar erken bir dönemde de biliniyordu?
Bu sorunun cevabı bir gün bulunursa bütün bildiğimiz tarihi unutmamız gerekecektir.
9.GÖBEKLİTEPE, ANTİK YUNANLILARLA İLGİLİ TEZİ ÇÜRÜTTÜ MÜ?
Yılın 12 aya bölünmesi ve burçların keşfi sanki Antik Yunanlılar tarafından bulunmuş gibi anlatılagelmiştir günümüze dek. Göbeklitepe’nin keşfiyle bu düşünce sarsılmıştır.
Göbeklitepe’de gökyüzü hareketleri izlenerek geometrik tabanlı ritüel alanlarının inşa edildiği ortaya çıkınca, astronomi ve astrolojinin bilinenin de öncesinde ve Antik Yunanlılardan da önce kullanıldığı ortaya çıkmıştır.
10.GÖBEKLİTEPE NEDEN BU KADAR İLGİ ÇEKİYOR?
Göbeklitepe, Mezopotamya bölgesindeki ilk şehirlerden 5000 yıl, Malta Adasındaki tapınaklardan 6500 yıl, İngiltere’deki ünlü Stonehenge dikilitaşlarından 7000 yıl, Mısır Piramitlerinden 7500 yıl daha eskidir.
11.GÖBEKLİTEPENİN İNŞASINDA KAÇ KİŞİ ÇALIŞMIŞ OLABİLİR?
Göbeklitepe’nin büyüklüğü ve karmaşıklığı göz önünde bulundurulduğunda, farklı görevlerde çalışan birçok insanın, taş ustaları, sanatçılar, mimar ve mühendislerin görevini yapan ustalar, taşları yerlerine kadar taşıyan ve koyan işçiler, burada çalışan kişilere yemek hazırlayanlar ve bu inşaatta çalışanların belki de aileleri de yanlarında olduğu düşünülürse yüzlerce kişi çalışmış olabilir.
12.GÖBEKLİTEPE BİR TAPINAK MIYDI?
Kazılar sonucunda ortaya çıkan dikilitaşların, onların yerleşimindeki gökyüzü konumlarının hesaplanmış olması ve üzerinde motifler işlenmesi bu alanın bir tapınma yeri olduğunu ifade eder. Bu nedenle elde edilen veriler Göbeklitepe’nin dini bir merkez olduğunu düşündürür.
13.GÖBEKLİTEPE’NİN ÜZERİNİN KAPATILMASI NEDENİYLE KAPANIŞ RİTÜELİ YAPILMIŞ OLABİLİR Mİ?
Göbeklitepe bilinçli olarak toprakla örtülmüştür. Göbeklitepe’deki taş blokların kasıtlı olarak kapatılmış olması, bir tür kapanış ritüelinin gerçekleştirilmiş olabileceğini düşündürmektedir. Göbeklitepe’nin üstünün toprakla kapatılmasının nedenleri hakkında kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, bu durum arkeologlar ve araştırmacılar arasında çeşitli teorilere yol açmıştır.
Bu hareket, alanın ruhunun korunmasının sona erdiği veya kutsallığının korunması amacıyla yapılmış olabilir.
14.GÖBEKLİTEPEYİ YAPANLARIN İNANÇLARI NASILDI?
Göbeklitepe’yi yapanların dini inançları, doğa, ölüm, atalara tapınma, hayvan sembolizmi Ve gökyüzü gibi unsurlar etrafında şekillenmiş olabilir. Bu inançlar, bir araya gelen topluluk arasında bir bağ olarak işlevsellik görmüş ve insanlığın erken döneminde inançların ve tapınmanın güçlü bir rol oynadığını göstermiştir.
15.GÖBEKLİTEPE NEDEN BU KADAR İLGİ ÇEKİYOR?
Göbeklitepe, dini inançların nasıl ortaya çıktığını ve toplumsal örgütlenmenin binlerce yıl önce de ne kadar başarılı olduğunu gösteren eşsiz bir antik alandır.
