Meteoroloji verilerine göre Türkiye genelinde etkisini artıran sıcak hava dalgası, vatandaşları sağlık açısından zorlu bir döneme sokuyor. Özellikle günün en sıcak saatlerinde dışarıda uzun süre kalmak, başta güneş çarpması olmak üzere ciddi sağlık risklerine yol açabiliyor. Güneş çarpması, müdahale edilmediğinde organ yetmezliğine ve hatta ölüme kadar ilerleyebilen bir tablo oluşturuyor. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Narmın Huseyınzada, bu dönemde alınacak basit önlemlerin hayat kurtarıcı olabileceği konusunda uyarıyor.
Güneş Çarpması Nedir?
Güneş çarpması, vücudun aşırı sıcaklık karşısında ısı düzenleme mekanizmasının bozulmasıyla ortaya çıkar. Vücut ısısının 40°C’nin üzerine çıkmasıyla birlikte beyin ve diğer organ sistemleri zarar görmeye başlar. Sıcak ve nemli havalarda uzun süre güneşe maruz kalmak, yoğun fiziksel aktivite ya da yetersiz sıvı alımı bu durumu tetikleyebilir. Dr. Narmın Huseyınzada, “Güneş çarpması sadece halsizlikle sınırlı değildir. Tedavi edilmediği takdirde ciddi nörolojik bozulmalara ve kalıcı sağlık sorunlarına yol açabilir” diyor.
Güneş Çarpmasının Belirtileri Nelerdir?
Güneş çarpması genellikle aniden gelişir ve bazı belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtilerin erken fark edilmesi ve ciddiye alınması, komplikasyonların önlenmesi açısından büyük önem taşır.
En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Yüksek ateş (39°C üzeri)
- Şiddetli baş ağrısı ve bilinç bulanıklığı
- Kuru ve sıcak cilt
- Kas krampları
- Bulantı ve kusma
- Hızlı nabız ve solunum
- Nöbet geçirme veya bayılma
Dr. Narmın Huseyınzada, “Eğer bu belirtiler görülüyorsa kişi mutlaka gölgeye alınmalı ve ivedilikle tıbbi yardım çağırılmalıdır” diye belirtiyor.
Risk Altındaki Gruplar Daha Dikkatli Olmalı
Her birey güneş çarpması riskiyle karşı karşıya olsa da bazı gruplar için tehlike daha büyüktür. Yaş, sağlık durumu ve günlük aktiviteler bu riski artırabilir.
Güneş çarpmasına karşı daha savunmasız olan gruplar:
- Bebekler ve küçük çocuklar
- 65 yaş üstü bireyler
- Kalp, tansiyon, şeker gibi kronik hastalıkları olanlar
- Açık havada çalışanlar (tarım işçileri, inşaatçılar vb.)
- Sporcular
- Alkol ya da bazı ilaçları kullananlar
Dr. Narmın Huseyınzada, “Özellikle yaşlı bireylerin sıcak havalarda yalnız bırakılmaması gerekiyor. Termal denge yaşla birlikte zayıflar ve risk katlanarak artar” diyor.
Güneş Çarpmasından Nasıl Korunabiliriz?
Güneş çarpmasından korunmak için alınabilecek basit önlemler, ciddi sağlık sorunlarını önlemenin en etkili yolu. Yaz aylarında, özellikle sıcaklıkların 35°C’yi aştığı günlerde yaşam tarzında küçük değişiklikler yapmak gerekiyor.
Dr. Narmın Huseyınzada’nın önerdiği korunma yolları şunlar:
- 10.00–16.00 saatleri arasında doğrudan güneşe çıkmaktan kaçının.
- Hafif, açık renkli, pamuklu giysiler tercih edin.
- Geniş kenarlı şapka ve güneş gözlüğü kullanın.
- Bol su tüketin, vücudu susuz bırakmayın.
- Gölgelik alanlarda vakit geçirin.
- Sık sık serin duşlar alın.
- Aşırı fiziksel aktivitelerden uzak durun.
- Çocukları ve evcil hayvanları kapalı araçta bırakmayın.
Güneş Çarpması Yaşanırsa Ne Yapmalı?
Tüm önlemlere rağmen güneş çarpması yaşandığında hızlı ve doğru müdahale hayat kurtarıcıdır. Dr. Narmın Huseyınzada, “Yanlış müdahale kişinin durumunu ağırlaştırabilir, özellikle bilinç kaybı varsa kişi asla yalnız bırakılmamalıdır” diyor.
Yapılması gerekenler:
- Kişi serin bir ortama alınmalı, sırt üstü yatırılmalı.
- Vücut soğutulmalı, soğuk kompres uygulanmalı.
- Giysiler gevşetilmeli veya çıkarılmalı.
- Bilinci açık ise su verilebilir, ancak kusma varsa ağızdan sıvı verilmemeli.
- Acil yardım için 112 aranmalı.
Günlük Yaşamda Serin Kalmak İçin Öneriler
Sadece dış ortamda değil, ev içinde de güneş çarpmasını önleyici yaşam alışkanlıkları geliştirilmelidir. Özellikle sıcak günlerde hafif beslenme, yeterli uyku ve bol sıvı tüketimi önem taşır.
Uzmanların önerdiği yaşam alışkanlıkları:
- Kafeinli ve gazlı içeceklerden uzak durun.
- Su içeriği yüksek sebze-meyveleri tercih edin.
- Uyku ortamınızı serin ve havadar tutun.
- Gündüz vakti fiziksel aktiviteleri azaltın.
- Sıcak günlerde beslenmenize dikkat edin, ağır yemeklerden kaçının.
Güneş çarpması basit bir yorgunluk değil, tıbbi müdahale gerektirecek kadar hayati bir risk oluşturabilir. Yaz mevsimini güvenle geçirebilmek için hem kişisel önlemler alınmalı hem de çevremizdeki risk grupları fark edilerek toplumsal farkındalık artırılmalıdır. görev yapan İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Narmın Huseyınzada, “Havalar ısınıyor diye rehavete kapılmayın; sıcaklıkla gelen tehlikeleri hafife almayın” diyerek yazın dikkat edilmesi gereken en önemli konularından birine dikkat çekiyor.
