TÜRKİYE’DE ÇOCUK FELCİYLE MÜCADELE BAŞARIYLA YÜRÜTÜLÜYOR
İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Bilim Komisyonu Üyesi Uzm. Dr. Selda Handan Karahan, 24 Ekim Dünya Çocuk Felci (Polio) Günü kapsamında yaptığı açıklamada, “Çocuk felcine karşı aşı geliştiren ilk ekibi yöneten Jonas Salk’ın doğum gününü hatırlamak, bu hastalığa ve toplumda aşı ile korunulan hastalıklara karşı bilinci oluşturmak için 24 Ekim günü Dünya Çocuk Felci (Polio) Günü olarak anılmaktadır.” dedi.
Küresel Eradikasyon Hedefine Ulaşılıyor
Karahan, 1988 yılında başlatılan küresel çocuk felci eradikasyon girişiminin önemine değinerek, “Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) öncülüğünde başlatılan bu girişim sayesinde vahşi poliovirüs vakaları 1988’den bu yana %99’dan fazla azalmış, 125’ten fazla endemik ülkedeki tahmini 350.000 vakadan 2021’de yalnızca 6 vakaya düşmüştür. 3 vahşi poliovirüs suşundan tip 2 ve tip 3 ortadan kaldırılmış, 2022 itibarıyla yalnızca Pakistan ve Afganistan’da tip 1 poliovirüs görülmeye devam etmektedir.” diye belirtti.
Çocuk Felci: Küçük Yaşlarda Büyük Tehdit
“Poliomiyelit (çocuk felci), çoğunlukla 5 yaşın altındaki çocukları etkileyen bulaşıcı bir viral hastalıktır.” diyen Karahan, hastalığın insanlarda görüldüğünü ve virüsün fekal-oral yolla bulaştığını belirterek, “Enfekte olan kişiler belirti göstermeseler bile hastalığı haftalarca yayabilir. Hastalanan çocukların bir kısmında kalıcı felçler gelişir ve bazılarında solunum kaslarının felç olmasıyla ölüm meydana gelir.” diye ekledi.
İlk Belirtiler ve Aşıyla Korunmanın Önemi
Karahan, hastalığın ilk belirtilerinin ateş, yorgunluk, baş ağrısı, kusma, boyun tutulması ve uzuv ağrısı olduğunu belirterek, “200 enfeksiyondan biri kalıcı felce yol açar. Felç geçirenlerin %5-10’u solunum kaslarının etkilenmesiyle yaşamını kaybeder. Çocuk felcinin kesin bir tedavisi yoktur, ancak aşıyla tamamen önlenebilir bir hastalıktır.” vurgusunu yaptı.
Aşıların Gelişimi: Salk ve Sabin’in Katkıları
Uzm. Dr. Karahan, çocuk felciyle mücadelede geliştirilen aşıların tarihçesine değinerek şunları söyledi:
“İlk aday aşı, virolog Hilary Koprowski tarafından geliştirilmiş ve 1950’de ilk kez uygulanmıştır. Daha sonra Jonas Salk, 1952’de inaktive poliovirüs aşısını (IPV) geliştirmiştir. Bu aşı iki doz sonrası bireylerin yüzde 90’ından fazlasında bağışıklık sağlamaktadır. Albert Sabin’in geliştirdiği oral polio aşısı (OPV) ise 1962 yılında ruhsatlandırılmış ve dünya çapında yaygın kullanıma girmiştir.”
Sürü Bağışıklığına Katkı Sağlıyor
“OPV, vahşi poliovirüsün yayılımını etkili biçimde durdurarak hem bireysel hem toplumsal koruma sağlar.” diyen Karahan, IPV’nin de güçlü bir bağışıklık sağladığını ancak fekal-oral bulaşın önlenmesinde OPV kadar etkili olmadığını belirtti.
Erken Aşılamanın Önemi
Karahan, “1950’lerden itibaren aşıların yaygınlaşmasıyla çocuk felci hızla azalmıştır. Her iki aşı da güvenli ve etkilidir. Birden fazla doz uygulandığında çocukları ömür boyu koruyabilir. Çocuk felcini eradike etme stratejileri doğru uygulandığında başarı kesindir.” diye vurguladı. “Türkiye’de çocuk felci aşısı ilk kez 1963 yılında Muş ilinde uygulanmıştır.” diyen Karahan, 2008’de inaktif polio aşısının (İPA) beşli karma aşıyla birlikte takvime eklendiğini belirtti.
“1989’da başlatılan Polio Eradikasyon Programı sayesinde Türkiye, 2002 yılında DSÖ Avrupa Bölgesi tarafından ‘Poliodan Arındırılmış Bölge’ olarak belgelendirilmiştir.” ifadelerini kullandı.
Aşılama ile Birlikte A Vitamini Desteği de Hayat Kurtardı
Karahan, “Aşılama kampanyaları sırasında verilen A vitamini desteği sayesinde tahminen 1,5 milyon çocuğun yaşamı kurtarılmıştır.” diyen Uzm. Dr. Karahan, açıklamasını şu sözlerle tamamladı:
“Çocuk felcini ortadan kaldırmak, yalnızca bir sağlık başarısı değil; insanlık için ortak bir sorumluluktur. Başarının sürdürülebilmesi için aşılama programlarının eksiksiz uygulanması ve tüm çocukların korunması hayati önem taşımaktadır.”
