İstanbul Rumeli Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Dyt. Pınar Kural Enç, artan gıda fiyatları ve ekonomik dalgalanmalara rağmen sağlıklı beslenmenin doğru planlama ve bilinçli tercihlerle sürdürülebileceğini vurguladı. Kural Enç’e göre, beslenme bilimi gösteriyor ki dengeli bir diyet yalnızca pahalı ürünlerle değil; doğru planlama, mevsiminde tüketim ve besin değeri yüksek uygun maliyetli alternatiflerle mümkündür.
Sağlıklı beslenmenin ekonomik koşullara rağmen sürdürülebileceğini belirten Dr. Dyt. Kural Enç, “Besin yoğunluğu kavramı bu konuda en temel bilimsel dayanağı oluşturur. Bir gıdanın içerdiği vitamin, mineral, lif ve protein miktarı onun gerçek değerini belirler,” diyerek kuru baklagiller, bulgur, yulaf, mevsim sebzeleri ve yumurtanın hem düşük maliyetli hem de yüksek besleyici değere sahip olduğunu ifade etti.
Ekonomik Tabak Modeliyle Bilimsel Denge
Dünya Sağlık Örgütü tarafından da önerilen ekonomik tabak modeli, her bütçeye uygun, dengeli ve sürdürülebilir bir beslenme yaklaşımı sunuyor. Modelde tabağın yarısını mevsim sebzeleri, diğer yarısını ise uygun maliyetli tahıllar ve ekonomik protein kaynakları oluşturuyor. Dr. Dyt. Kural Enç, “Kış sebzeleri yüksek lif ve antioksidan içerikleriyle tokluk hissini uzatır; bulgur ve tam tahıllar enerji dengesini sağlar. Kuru baklagiller, yumurta, yoğurt veya tavuk gibi protein kaynakları ise maliyeti düşük ama biyolojik değeri yüksek besinlerdir,” diyerek modelin uygulanabilirliğini anlattı.
İsrafı Azalt, Sağlığı Artır
FAO verilerine göre Türkiye’de hane halkı gıda israfının büyük kısmı sebze ve meyvelerde yaşanıyor. Dr. Dyt. Kural Enç, yemeklerin önceden planlanmasının, saklama kapları kullanılmasının ve haftalık menülerin hazırlanmasının maliyeti düşürdüğünü ve sağlıklı beslenmeyi kolaylaştırdığını belirtti.
İşte Pahalı Besinlere Uygun Fiyatlı Alternatifler
Dr. Dyt. Pınar Kural Enç, bazı pahalı gıdaların yerine aynı besin değerini sunan daha ekonomik alternatiflerin tercih edilebileceğini belirtti.
Dr. Dyt Kural Enç’e göre; Somon yerine sardalya veya uskumru tercih edildiğinde omega-3 alımı büyük ölçüde korunurken, sardalya ayrıca kalsiyum açısından da daha zengin bir kaynak oluşturuyor.
Avokado yerine zeytinyağı ve mevsim yeşillikleri, tekli doymamış yağ asitleri ve lif içeriğiyle benzer bir fayda sağlıyor.
Badem ve ceviz yerine ay çekirdeği veya kabak çekirdeği tercih edilerek E vitamini, magnezyum ve sağlıklı yağ alımı sürdürülüyor; kabak çekirdeği çinko yönünden de avantaj sağlıyor.
Beyaz pirinç yerine bulgur kullanımı lif, B vitamini ve mineral içeriğini artırıyor; kırmızı et yerine kuru baklagil ve yumurta kombinasyonu ise aminoasit kalitesini yükselterek lif, folat ve demir alımını destekliyor.
Dr. Dyt Kural Enç, ayrıca füme et veya işlenmiş ürünler yerine haşlanmış yumurta ya da yoğurt gibi daha düşük sodyumlu ve yüksek biyolojik değerde protein kaynaklarının tercih edilmesinin hem sağlık hem de bütçe açısından daha uygun bir seçim olacağını vurguladı.
Fiyat Değil, Besleyicilik Önemli
Dr. Dyt. Kural Enç, sağlıklı beslenmenin bütçeyle sınırlı olmadığını vurgulayarak, “Önemli olan yalnızca besinlerin fiyatı değil, besleyici değer–fiyat dengesidir. Bilinçli tercihlerle hem hane bütçesini korumak hem de toplumun genel sağlık düzeyini desteklemek mümkündür,” mesajını verdi.
