Unutkanlık ve çeşitli davranış değişiklikleri ile kendini gösteren Alzhemier hastalığı dünyada ve ülkemizde giderek yaygınlaşıyor. Bu hastalıkla mücadelede Alzheimer’a yol açan nedenlerin bilinmesi, gerekli önlemleri alınması ve tedavi için zaman kaybetmeden uzman yardımı alınması büyük önem taşıyor. Uz. Dr. Songül Turğut, 21 Eylül Dünya Alzheimer günü dolayısıyla Alzheimer hastalığı hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Alzheimer hastalığı genellikle yavaş yavaş başlayan ve giderek kötüleşen nörodejeneratif bir hastalıktır. Demans vakalarının % 60-70’nin nedenidir. Alzheimer hastalığı, beyin hücrelerinin zamanla ölümüne bağlı olarak hafıza kaybı, bunama (demans) ve bilişsel fonksiyonların bozulması şeklinde gelişen bir tıbbi durumdur. Bu rahatsızlığın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, beyinde anormal bir protein birikimi (amiloid ve tau proteini) sonucu beyin fonksiyonlarının zarar görmesi ve ölmesi ile ortaya çıktığı görülmektedir.
Alzheimer hastalığının başlıca nedenleri:
- İleri yaş
- Ailede Alzheimer öyküsü
- Yaşanan travmalar
- Asosyal yaşam
- Depresyon
- ApoE geni taşıyıcılığı
- Eğitim seviyesinin düşüklüğü
- Kolesterol
- Obezite
- Hipertansiyon
- Tip 2 diyabet
- Down sendromu
- Uyku problemleri
- Sağlıksız beslenme
- Sigara kullanma
Alzheimer hastalığının belirtilerini önemseyin
İlk belirti unutkanlıktır. Başlangıçta hafif olan unutkanlık ilerleyen dönemlerde şiddetin artması ile kişinin hayat kalitesi düşer.
Başlangıç dönemi belirtileri:
- Kafa karışıklığı
- Yakın zamanda olan olayları unutmak
- Konuşulanları hatırlayamamak
- Doğru sözcükleri bulmakta zorluk çekmek
- Plan ve organizasyon bozukluğu yaşamak
- Kaygılı ruh hali
Orta evre:
- Bakıma ve yardıma ihtiyaç duyar hale gelmek
- Hafıza kaybının artması
- Mevsim yıl ve gün kavramlarını karıştırmak
- Aile üyeleri ve arkadaş çevresini tanımakta güçlük çekmek
- Basit matematik hesaplarını yapmamak
- Uyku bozukluğu yaşamak
Son evre:
- Hafıza tamamen kaybolur
- Aile ve yakın çevresini unutur
- İdrar kaçırma
- Yeme güçlüğü ve kilo kaybı
- İletişim kurma yeteneğinin kaybolması
- Bağışıklık sisteminin kaybolması
Doktora başvurmakta gecikmeyin
Alzhemier hastalığının belirtileri ile karşılaşıldığınca vakit kaybedilmeden bir nöroloji uzmanına başvurulmalıdır. Alzheimer hastalığının teşhisinde net olarak bilgi veren ayırıcı tanı testi bulunmaz. Tanı sürecinde şu aşamalar önemlidir.
- Standart testler aracılığıyla uygun nöro-psikolojik değerlendirme
- Beyin BT veya MR
- Klinik muayene
- Laboratuvar incelemeleri
- Özelikle hasta yakınlarının vereceği anamnez
- Pet taraması ve BOS sıvısının incelenmesi ile Alzheimer hastalığı tanısı konulmaya çalışılır.
İlerleme yavaşlatılabilir
Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Ancak ilaç, semptomatik tedavi ve davranışsal uygulamalarla hastalıkta oluşan semptomlar azaltılabilir. Alzheimer hastalığının tedavi sürecinde yaş, hastalığın ilerlemişlik düzeyi ve eşlik eden diğer hastalıklar göz önünde bulundurularak kişiye özgü tedavi planlanır. Alzheimer hastalığı ile ilgili olarak tüm dünyada yeni tedavi seçenekleri skonusunda ki çalışmalar devam etmektedir.
Alzheimer’ı önlemek için 5 altın öneri
Alzheimer’ı önlemek ya da riskini azaltmak için bazı basit yaşam tarzı değişiklikleri etkili olabilir. İşte Alzheimer’ın önlenmesine yönelik 5 öneri:
- Alzheimer kişinin bir tür bilişsel gerileme yaşamasındır. Beyni aktif tutmak, bilişsel gerilemeyi yavaşlatabilir. Bulmaca çözmek, yeni bir dil öğrenmek veya strateji oyunları oynamak gibi zihinsel egzersizler beyin sağlığını destekler.
- Düzenli egzersiz, beyne giden kan akışını artırarak Alzheimer riskini düşürebilir. Yürüyüş, yoga veya yüzme gibi aerobik aktiviteler hem bedeni hem de zihni sağlıklı tutar.
- Akdeniz diyeti gibi sebze, meyve, tam tahıl, balık ve sağlıklı yağlardan zengin bir beslenme düzeni, beyin sağlığını korumaya yardımcı olabilir. Omega-3 yağ asitleri içeren gıdalar özellikle tavsiye edilir.
- Sosyal olarak aktif olmak, yalnızlık ve depresyon riskini azaltır, bu da Alzheimer’ın önlenmesinde önemli bir rol oynayabilir. Aile ve arkadaşlarla vakit geçirmek, sosyal aktivitelerde yer almak bu açıdan faydalıdır.
- Kaliteli ve yeterli uyku, beynin kendini temizlemesi ve toksinleri uzaklaştırması için gereklidir. Her gece 7-8 saat düzenli uyku, Alzheimer riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
