Şanlıurfa’da gerçekleştirilen Çocuk Hakları etkinliğinde, Maya Vakfı uzmanları 8–12 yaş aralığındaki 18 çocukla bir araya geldi. Dünya Çocuk Hakları Günü öncesinde düzenlenen çalışma, çocukların haklara dair görüşlerini doğrudan kendi ifadeleriyle ortaya koymayı amaçladı. Etkinlik, çocukların güvenli bir ortamda duygu ve düşüncelerini rahatça aktarabildiği, travmaya duyarlı ve çocuk merkezli bir yaklaşımla yürütüldü. Çocuklara yöneltilen üç soruya verilen yanıtlar onların güvenlik, bağlanma ve oyun temelindeki üç hayati ihtiyacına işaret etti.
Maya Vakfı’nın Dünya Çocuk Hakları Günü kapsamında Şanlıurfa’da gerçekleştirdiği etkinlikte, çocukların dünyayı güzelleştiren şeyler, değiştirmek istedikleri konular ve çocuk olmanın en güzel tarafına ilişkin paylaşımları, aslında derin bir psikososyal tabloyu görünür kıldı. Çocukların ifadeleri, farklı sorulara verilmiş yanıtlar gibi görünse de üç ana ihtiyaç olan Güvenlik, Bağlanma ve Aidiyet ile Oyun ve Neşe etrafında birleşti. Kırsal bölgelerde ve belirsizlikle daha sık karşılaşan çocukların paylaşımlarında özellikle güvenlik teması dikkat çekti. Çocukların “kötü insanların olmaması”, “zarar görmeme”, “küfürsüz bir dünya” ve “hak yenmemesi” gibi ifadeler kullanması, tehdit algısının günlük yaşamda ne kadar yer tuttuğunu ortaya koyuyor. Çalışmanın başlığına da ilham veren “Kötülük iyiye dönüşsün” cümlesi, çocukların korunma ihtiyacını ve iyiliğe duydukları güçlü inancı yalın bir şekilde ifade ediyor.
Diğer yandan çocukların dünyayı güzelleştiren şeyler arasında sevgi, saygı, paylaşma ve birlikte vakit geçirme gibi kavramları öne çıkarması, bağlanmanın ve aidiyet duygusunun onlar için ne kadar kritik olduğunu gösteriyor. “Sevilmek” yanıtının çocuk olmanın en güzel tarafı olarak sıkça dile getirilmesi, duygusal güvenlik ve kabul görme ihtiyacının ne kadar yoğun yaşandığının önemli bir göstergesi olarak raporlandı. Tüm bu paylaşımlar arasında “oyun oynamak” temasının dünyayı güzelleştiren ve çocuk olmanın en güzel tarafı olarak iki farklı soruda tekrar edilmesi ise oyunun onlar için ne kadar merkezi bir yere sahip olduğunu kanıtladı. Oyun, çocuklar için travma sonrası düzenleme, sosyal bağ kurma ve iyileşme süreçlerinin en doğal ve güçlü kaynağı. Bu bütünlüklü tablo, çocukların kendilerini en doğru şekilde ifade ettiklerini ve aslında yetişkinlerden daha adil, nazik ve öngörülebilir bir dünya talep ettiklerini çarpıcı biçimde ortaya koyuyor.
“Çocuklar Kendini Güvende Hissettiğinde Duygularını Çok Daha Açık Bir Şekilde İfade Edebiliyor”
Maya Vakfı yetkilileri, “Şanlıurfa’daki saha çalışmamızda gördük ki, çocuklar kendilerini güvende hissettiklerinde duygularını, ihtiyaçlarını ve hayallerini çoğu zaman yetişkinlerden çok daha yalın ve güçlü biçimde ifade edebiliyor. Çocukların sevgiyi, saygıyı ve oyunu bu kadar sık vurgulaması, onların ilişkisel güvenlik, aidiyet ve neşe ihtiyacının ne kadar yüksek olduğunu açıkça gösteriyor. Özellikle ‘kötülüğün iyiliğe dönüşmesi’, ‘zarar görmeme’ ve ‘küfürsüz bir dünya’ gibi ifadeler, güvenlik ihtiyacının çocukların dünyasında ne kadar merkezi olduğunu ortaya koyuyor. Bu nedenle travmaya duyarlı yaklaşımımızla güvenli alanlar oluşturmaya, çocukların duygularına alan açmaya ve oyun temelli desteklerle iyileşme süreçlerini güçlendirmeye devam ediyoruz. Bu çalışmalar psikolojik iyilik halini desteklemenin ötesine geçerek çocukların umut duygusunu, kendilik algısını ve ilişkisel dayanıklılığını da güçlendiriyor.” açıklamasında bulundu.
Dünyayı Güzel Yapan Şeyler: Çocuklar Ne Dedi?
“Çocuk haklarına değer verirsek dünya daha güzel olur ve insanların birbirlerine karşı daha fazla güvenmesi dünyamızı güzelleştirebilir.” – M., 10
Etkinlik kapsamında çocuklara yöneltilen ilk soru, dünyayı daha yaşanabilir kılan değerlerin neler olduğu üzerineydi. Çocukların verdiği yanıtlar, sevgi, saygı ve oyun temalarının belirgin şekilde öne çıktığını gösterdi.
Çocukların Cevaplarından Temalar
- Sevgi
- Saygı
- Oyun oynamak
- Paylaşmak
- İyi kalplilik
- Umut
- Eğitim hakkı
- Çocuk hakkı
Çocukların Dünyasında Değişmesini İstedikleri Konular
Çocuklara “Dünyada bir şeyi değiştirecek olsan neyi değiştirirdin?” sorusu yöneltildiğinde, güvenlik, temizlik ve zarar görmeme isteğinin merkezde olduğu görüldü.
Çocukların Cevaplarından Temalar
- Küfürsüz bir dünya
- Temiz bir çevre
- Kötülüğün iyiliğe dönüşmesi
- Adalet
- Dürüstlük
- Çöp atılmaması
- Zarardan uzak bir toplum
“Kötü insanların çocuklara zarar vermesini yok ederdim.” – S. , 8
“Kimsenin kimseye iftira atmadığı bir dünya isterdim.” – L. , 10
Çocuk Olmanın En Güzel Yanı: Çocukların Gözünden
Etkinlik sonuçları, çocukların en çok “sevilmek” ve “oyun oynamak” kavramlarını çocuk olmanın en değerli yönleri olarak gördüğünü ortaya koydu.
Çocukların Cevaplarından Temalar
- Sevilmek
- Oyun oynamak
- Eğlenmek
- Okula gitmek
- Arkadaşlarla vakit geçirmek
“Çocukların oyun oynayıp arkadaşlarıyla vakit geçirmesi çocukluğun en güzel ilkeleridir. O yüzden çocuk olmak çok önemlidir.” – M., 12
Çocukların Sözlüğü
Etkinlikte en sık duyulan kelimelerden oluşturulan sözlük, çocukların dünyayı nasıl kavradığına dair önemli bir veri sunuyor.
Sevgi – duygusal güven ve bağlılık
Saygı – görülme ve değer görme ihtiyacı
Oyun – iyilik halinin doğal kaynağı
Temizlik – kontrol edilebilir bir çevre arzusu
İyilik – dönüşüm ve umut isteği
Adalet – güven duygusunu tamamlayan temel bileşen
Etkinlikten Renkli Bir Kare: Çocuk Hakları Panosu
Etkinliğin sonunda çocuklara, “Çocuk Hakları neleri kapsar?” sorusunu bir kez daha kendi kelimeleriyle ifade edebilmeleri için renkli not kağıtları dağıtıldı. Her çocuk, aklına gelen bir hakkı yazarak ortak bir panoya yapıştırdı. Böylece etkinlik boyunca konuşulan tüm kavramlar, çocukların kendi seçtikleri kelimelerle somut bir alana dönüştü.
