Teknoloji, hayatımıza kolaylık getirirken çocukların göz sağlığını olumsuz etkileyen bir risk faktörü haline geldi. Çevrim içi eğitim ve akıllı cihaz kullanım süresi, çocuklarda miyopi, göz kuruluğu ve odaklanma bozukluğu şikayetlerinde belirgin bir artışa yol açabiliyor.
Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Gül Var, çocukların henüz gelişme çağında göz yapılarının ekran kaynaklı ışık yüküne karşı daha hassas olduğunu vurguluyor.
Op. Dr. Gül Var,
“Günümüz teknoloji çağında, cihaz kullanımına bağlı miyopi tanısı koyduğumuz çocuk sayısında bir artış var. Erken yaşta başlayan ekran alışkanlığı, göz sağlığını kalıcı olarak etkileyebilir.”
Çocukların Göz Numaraları Hızla Büyüyor
Uzaktan eğitim sisteminin yaygınlaşması ile çocukların ekran başında geçirdiği süre günlük 3-4 katına çıktı. Uzun süreli yakın çalışma (ekrana odaklanma) gözün odaklanma sistemini zorluyor ve genetik yatkınlığı olan çocuklarda miyopinin ortaya çıkışını tetikliyor veya ilerlemesini hızlandırıyor.
“Yakın mesafede uzun süre kalmak, göz kaslarını zorlar.” — Op. Dr. Gül Var
Çocuklar dijital ekranlara odaklandıklarında göz kasları sürekli yakın mesafeye uyum yapmak zorunda kalıyor. Bu durum, hem göz yorgunluğu hem de bulanık görmeye zemin hazırlayabilir.
Çocuklarda sık görülen ekran kaynaklı şikayetler:
- Yakını görmede netlik kaybı
- Gözleri kısarak bakma
- Akşam saatlerinde artan baş ağrısı
- Tahtayı görmekte zorlanma veya derse ilgisizlik
Göz Kırpma Sayısı %60 Azalıyor
Ekrana odaklanan çocuklar göz kırpmayı unutuyor. Normalde bir çocuk dakikada 15–20 kez göz kırparken ekran başında bu sayı 5–7’ye kadar düşebiliyor.
Azalan göz kırpma refleksi, gözyaşı dağılımını bozarak göz kuruluğu, batma, yanma ve kızarıklık gibi sorunlara yol açıyor.
Op. Dr. Var şöyle açıklıyor:
“Göz kuruluğunun yalnızca yetişkinlerde görüldüğüne dair bir yanılgı var. Oysa artık en sık gözlemlediğimiz şikayetlerden biri çocuklarda ekran kullanımına bağlı göz kuruluğudur.”
Gizli Kaymalar ve Ani Şaşılık (Ezotropya) Alarmı
Yakın mesafede ve uzun süre akıllı cihazlara odaklanmak sadece miyopiye değil, aynı zamanda gözde içe kaymaya (Ezotropya) da neden olabiliyor. Günlük 4 saatten uzun ekran kullanımının özellikle içe şaşılığa yol açabilir. Bu durum, baş ağrısı, bulanık görme ve odaklanma sorunlarıyla kendini gösterebiliyor.
Açık Havada Oyun Oynama Alışkanlığı Kazandırılabilir
“Her gün en az 1–2 saat gün ışığında vakit geçirmek koruyucudur.” — Op. Dr. Gül Var
Doğal gün ışığının miyopiyi geciktirici etki oluşturabiliyor. Ekran süresi kısalmasa dahi dışarıda geçirilen süre, gözün odak kontrol mekanizmasını olumlu etkiliyor.
20-20 Kuralı Alışkanlık Haline Getirilmeli
“Her 20 dakikada bir 20 saniye, 6 metre uzak bir noktaya bakın.” — Op. Dr. Gül Var
Bu yöntem, göz kaslarının dinlenmesine yardımcı olur ve odaklanma kaslarının aşırı yüklenmesini engeller.
- Çocukların cihaz kullanımı sırasında ekran göz hizasında olmalıdır.
- Karanlık ortamda ekran kullanımı göz yorgunluğunu artırır.
- 2 yaş altı çocuklara ekran önerilmez; 2 yaş üstü için süre sınırlaması gereklidir.
- Op. Dr. Var özellikle uyku öncesinde ekran kullanımının kesinlikle yasaklanması gerektiğini vurguluyor,
“Ekran ışığı beyin uyanıklık mekanizmasını tetikler. Bu durum, hem uyku kalitesini düşürür hem de göz yorgunluğunu artırır.”
Rutin Göz Muayenesi Erken Tanı İçin Önemli
“Göz şikayeti olmasa bile yılda bir göz muayenesi yapılmalıdır.” — Op. Dr. Gül Var
Çocuklar yaşadıkları görme problemine adapte olabilir ve şikayetlerini her zaman söylemeyebilir. Öğretmenlerin ve ebeveynlerin dikkat dağınıklığı sandığı durumlar çoğu kez görme bozukluğunun sonucu olabilir.
Op. Dr. Gül Var sözlerini şöyle tamamlıyor,
“Teknoloji hayatımızda olabilir, ancak çocuklarımızın göz sağlığı her şeyden önemlidir. Ekran süresini doğru yönetmek, göz kuruluğu ve miyopi gibi sorunların önüne geçebilir. Rutin göz muayenesi ve 20-20 kuralı, küçük ama etkili adımlardır. Sağlıklı gözler, çocukların özgüvenini ve yaşam kalitesini doğrudan etkiler.”
