Depremler sonrası birçok kişi, günler hatta haftalar boyunca yer sallanıyormuş gibi bir his yaşamaya devam edebiliyor. Bu durum literatürde Hayalet Deprem Sendromu olarak tanımlanıyor. Fiziksel bir sarsıntı olmamasına rağmen kişinin dengesinin bozulması, sallanma ve titreme hissi en sık bildirilen şikayetler arasında yer alıyor.
Psikiyatri Uzmanı Dr. Sema Bayçın, bu hissin yalnızca deprem yaşayan kişilerde değil, deprem görüntülerine maruz kalan kişilerde de ortaya çıkabileceğini vurguladı.
Beyin, Tehlikenin Bittiğini Hemen Kabul Etmiyor
Uzm. Dr. Sema Bayçın, bu durumun hem psikolojik hem de nörolojik etkileri olduğunu belirtti. Deprem sırasında vücudun denge sistemi ve alarm mekanizmasının aynı anda devreye girdiğini söylüyor:
“Deprem anında vestibüler sistemimiz yani dengeden sorumlu yapılar aşırı uyarılır. Deprem sona erdiğinde ise beyin, tehlikenin geçtiğini hemen kabul etmez ve harekete dair hayali sinyaller üretmeye devam edebilir.”
Bu nedenle kişi otururken bile zeminin hareket ettiği hissine kapılabilir. Bazı kişiler uykudan ani irkilmelerle uyanabildiğini veya sürekli tetikte olduğunu ifade ediyor.
Kaygı Düzeyi Yüksek Kişilerde Daha Sık Görülüyor
Depremi yoğun bir duygusal yükle deneyimleyen kişilerde bu his daha uzun sürebiliyor. Travma geçmişi olan kişilerde, belirsizlik ve kontrol kaybı duygusunun daha güçlü olması nedeniyle beyin savunma modundan çıkmakta zorlanabilir.
Hayalet deprem hissi çoğu zaman normal ve geçici bir tepkidir. Ancak kişi bu durum nedeniyle günlük rutinlerini sürdüremiyor ise sürekli diken üstünde ise destek almak önemlidir.
Haberlere ve Görüntülere Sürekli Maruz Kalmak Etkiyi Artırabilir
Uzm. Dr. Sema Bayçın, sürekli deprem haberleri izleyen veya sosyal medyada içerikleri sıkça takip eden kişilerin beyinlerinin travmayı tekrar tekrar yaşadığına dikkat çekerek şu uyarıda bulundu.
“Ekran maruziyeti beyne tekrar alarm sinyali gönderir. Deprem içeriğini ne kadar çok izlerseniz, beden stres tepkisini o kadar canlı tutar.”
Ne Zaman Destek Alınmalı?
Hayalet deprem sendromu çoğu zaman kendiliğinden geçebilir. Ancak sallanma hissi uzun süre devam ediyorsa, kişinin günlük yaşamını etkiliyorsa veya yoğun kaygı eşlik ediyorsa profesyonel değerlendirme gerekebilir.
Uzm. Dr. Sema Bayçın, deprem sonrası belirtilerin bir zayıflık değil, vücudun travmaya verdiği doğal tepki olduğunun altını çizdi:
“Alarm sistemi uzun süre kapanmıyorsa, bu süreci tek başına yönetmek zorunda değilsiniz. Uzman desteği, iyileşme sürecini hızlandırır.”
