Erkeklerde sperm sayıları sağlıksız beslenme, sigara kullanımı ve kronik stres gibi faktörlere bağlı olarak her geçen yıl azalıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre yetişkin bir erkeğin çocuk sahibi olabilmesi için sperm analizinde mililitrede en az 60 milyon sperm hücresi olması gerekiyor. Oysa artık bu rakam 15 milyonlara düşmüş durumda. Buna paralel olarak tüp bebek tedavileri de giderek gelişiyor, başarı oranları ise giderek artıyor. Ancak yaşam ve beslenme tarzı da çok önemli. Özellikle yüksek yoğunluklu egzersizlerin erkeğe bağlı kısırlık tedavisini olumlu yönde etkilediğini vurgulayan Anadolu Sağlık Merkezi Tüp Bebek Laboratuvarı Sorumlusu, Embriyoloji Uzmanı Dr. Murat Başar, “Kısırlık tedavisi gören erkekler üzerinde yapılan araştırmalara göre haftada 3 kez crossfit yapmak üremeyi olumlu etkiliyor. Ayrıca belirli periyotlarla aç kalmak da çocuk sahibi olmayı kolaylaştırıyor” dedi.
Kısırlık tedavisi gören 443 erkek üzerinde yapılan araştırmaya göre erkeklerin 2 gruba ayrılarak (218’i egzersiz yapan ve 215’i egzersiz yapmayan) 7 gün, 30 gün, 12 hafta ve 24 haftalık periyotlarda seminal sıvıda inflamasyon ve oksidatif stres, semen parametreleri, sperm DNA fragmentasyonu ve hamilelik oranları yönünden incelendiğini belirten Anadolu Sağlık Merkezi Tüp Bebek Laboratuvarı Sorumlusu, Embriyoloji Uzmanı Dr. Murat Başar, “Crossfit tarzı egzersiz yapan grupta yapmayan gruba göre seminal sıvıda inflamatuar ve oksidatif stres belirleyicileri anlamlı şekilde düşük bulunmuş, gebelik oranlarında artış olduğu görülmüş” açıklamasında bulundu.
Aç kalmak üremeyi olumlu etkiliyor
Yüksek yoğunluklu bir egzersiz programının, erkek faktörü kısırlık tedavisine yardımcı bir yaşam tarzı yaklaşımı olarak önerilebileceğini vurgulayan Dr. Murat Başar, “Egzersizin yanı sıra beslenmeden de mümkün olduğunca işlenmiş gıdalar çıkarılarak doğal ürünler tüketilmeli ve sigaradan uzak kalınmalı” önerisinde bulundu. Egzersizlerin yanı sıra belirli süre aralıklarında aç kalmanın da üremeyi olumlu yönde etkilediğine ilişkin araştırmaların yapıldığını söyleyen Dr. Murat Başar, “Belirli periyotlarda erkekler için 16-18, kadınlar için 12-14 saat aç kalmak üremeyi olumlu yönde etkiliyor. Fareler üzerinde yaptığımız bir çalışmada aralıklı oruç uygulamanın farelerin sperm hücreleri üzerinde yaşlanmayı hızlandıran genlerin baskılandığını gördük” şeklinde konuştu.
Sağlıklı sperm için 8 öneri
Ayrıca beslenmeye eklenecek bazı takviyelerin üreme sağlığını ve dolayısıyla sperm hareketliliğini ve kalitesini olumlu olarak etkilediğini aktaran Embriyoloji Uzmanı Dr. Murat Başar, sağlıklı sperm için ipuçları verdi.
- Aminoasitler: Sperm hareketliliğini ve işlevselliği için çok önemli (karnitin, arginin vb.).
- Çinko: Erkek üreme sisteminin normal işlev görebilmesi için gerekli olan eser bir elementtir. Vücudumuzda birçok mekanizma çinkoya ihtiyaç duyar. Çinko eksikliği azalmış erkeklik hormonu (testosteron) seviyesi ve azalmış sperm sayısıyla ilişkilidir.
- Antioksidanlar: Spermler, oksidatif hasara çok duyarlıdır. Bu zararı önlemek için antioksidanlar çok önemli bir rol oynar.
- C vitamini: Spermlerin içinde bulunduğu seminal plazmadaki C vitamini seviyesi diyetle ne kadar alındığı ile doğrudan ilişkilidir ve düşük seviyelerde spermin genetik materyalinin hasar görmesi olasılığı artar.
- E vitamini: Çok iyi bilinen bir antioksidandır ve hücreleri serbest radikal hasarlarından korur. Yapılan bir çalışmaya göre E vitamini alan erkeklerde sperm işlevi korunarak yumurta dölleme oranı da artar.
- Glutatyon/Selenyum: Glutatyon sperm antioksidan savunması için hayatidir ve sperm hareketliliğine olumlu etkileri olduğu birçok çalışma ile gösteriliyor.
- Koenzim Q-10: Koenzim Q-10 sperm de enerji üretiminin olduğu orta bölümde yoğun bir şekilde bulunur. Aynı zamanda antioksidandır. Sperm hareketliliğini arttırdığı yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.
- B12 vitamini: B12 vitamin eksikliği erkekte sperm sayı ve hareketliliğinin azlığı ile karakterizedir. İnfertilite problemi olan erkek hastalara B12 vitamini takviyesi yapıldığında sperm sayı ve konsantrasyonunda artış olduğu gözlenmiştir.
