Anamed’den yeni sergi: “Arşivin Belleği: Marcell Restle’nin Anadolu Araştırmaları”

Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED) bu yıl beşincisi gerçekleştirilen Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu çerçevesinde “Arşivin Belleği: Marcell Restle’nin Anadolu Araştırmaları” sergisini ziyaretçilerle buluşturdu. Sergi, bir yandan alanının önde gelen araştırmacılarından sanat tarihçisi Marcell Restle’nin sistematik çalışma yöntemini gösterirken, diğer yandan Anadolu’daki Geç Antik Çağ, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait kültürel varlıkları incelemeye yaşamını adamış bu tutkulu araştırmacının onlarca yıl boyunca oluşturduğu zengin arşivini gözler önüne seriyor.

Marcell Restle’nin Viyana Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nün arşivi olan DiFaB’a (Bizans Araştırmaları Dijital Arşivi) bağışladığı özel koleksiyonundan, vefatından sonra üniversiteye taşınan belge ve malzemelerin büyük bir bölümü ilk kez sergileniyor. Küratörlüğünü yine Viyana Üniversitesi’nden Lioba Theis, Su Sultan Akülker ve Caroline Mang’ın yaptığı sergide ziyaretçiler ayrıca, 1956–2000 yılları arasında oluşturulmuş zengin arşivden, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı sanatı ve mimarisi alanlarında yüzlerce fotoğraf ve yazılı belge, teknik ve fotogrametrik çizim, görüntü ve ses kayıtlarını da inceleme fırsatı buluyor. Arşivin dört bölümde ziyaretçilere sunulduğu serginin ilk üç bölümünde Restle’nin İstanbul, Anadolu ve Suriye’nin Havran bölgesinde yaptığı araştırmalar kronolojik olarak yer alırken, son bölümde arşivin kısa bir öyküsü teşhir ediliyor.

Bilime adanmış 84 yıllık bir yaşamın derin izlerini taşıyan arşiv, Restle’nin kimliğine, bir çalışma gününü nasıl geçirmiş olabileceğine, internetin dahi olmadığı bir dönemde zamanı nasıl bölüp, tanzim ederek günümüzdeki bir sanat tarihçisinin üretebildiğinden çok daha fazlasını ürettiğine, çalışırken nasıl bir yol izlediği ve araştırmalarında hangi metotları kullandığına dair bilgiler veriyor.

Sergiyle eş zamanlı ve aynı başlıkları taşıyan İngilizce ve Türkçe olarak yayına hazırlanan kitap da okurlarla buluşuyor. Editörlüğünü serginin de küratörleri olan Lioba Theis, Su Sultan Akülker ve Caroline Mang’ın yaptığı ve çevirisini Yiğit Adam’ın üstlendiği kitap Lioba Theis, Birgitt Borkopp-Restle, Johannes Koder, Friedrich Hild, Klaus Belke, Tolga Uyar, Peter Waldhäusl, Su Sultan Akülker, Caroline Mang, Philipp Pichler, Nina Rannharter ve Cedric Huss’un yazılarından oluşuyor. Marcell Restle’nin araştırmaya adanmış hayatını aktarmanın yanı sıra Anadolu ve komşu bölgelerde yaptığı incelemeleri konu alan kitabın ek bölümünde, birçoğu sergide yer alan fotoğrafa da yer veriliyor.

ARŞİVİN BELLEĞİ: MARCELL RESTLE’NİN ANADOLU ARAŞTIRMALARI

25 Haziran – 1 Aralık 2019

ANAMED Galeri

Küratörler: Lioba Theis, Su Sultan Akülker, Caroline Mang

ANAMED Galeri Küratörleri: Ebru Esra Satıcı, Şeyda Çetin

Sergi Tasarımı: Burak Şuşut – Fika

Koç Üniversitesi ANAMED Hakkında:

Anadolu’nun geçmişi hakkındaki bilimsel araştırmaları desteklemek amacıyla 2005 yılında kurulan akademik araştırma merkezi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED), Vehbi Koç Vakfı bünyesindeki Koç Üniversitesi’ne bağlı bulunan uluslararası bir bilim, araştırma ve kültür kurumudur. Merkez, tarih öncesi çağlardan Osmanlı İmparatorluğu’nun sonuna kadar, Türkiye’nin tarihi, sanat tarihi, arkeolojisi ve diğer tüm ilgili disiplinlerin araştırılması ve desteklenmesinin yanı sıra kültür mirası yönetimiyle müzecilik çalışmalarının geliştirilmesi ve yaygınlaşması için bilimsel bir platform oluşturur. ANAMED, Türkiye’den ve diğer ülkelerden yılda yaklaşık otuz araştırmacıya akademik çalışmalarını desteklemek amacıyla doktora ve doktora sonrası bursları sağlar. Kurulduğu 2005 yılından bugüne kadar çeşitli ülkelerden 400’e yakın bilim insanı, merkezde çalışmalarını yürütme olanağı buldu. Türkiye’nin kültür mirası üzerine uzmanlaşmış yerli ve yabancı araştırmacılara burs sağlamak, kütüphane hizmetleri sunmak, halk katılımına açık sempozyum, konferans, çalıştay gibi toplantılar düzenlemek, Anadolu medeniyetleriyle ilgili sergiler ve bilimsel yayınlar yapmak Merkez’in ana faaliyetleri arasındadır.

DiFaB Hakkında:

Bizans Araştırmaları Dijital Arşivi (Almanca: Digitales Forschungsarchiv Byzanz-DiFaB) 2007 yılında, Bizans’ın kültürel mirasına ayrılmış görsel bir kaynak veritabanı projesi olarak Viyana Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nde profesör Lioba Theis tarafından kuruldu. Halihazırda bünyesinde Almanya ve Avusturya’daki üniversitelerde uzun yıllar görev yapmış sanat tarihçileri Horst Hallensleben (1928-1998) ve Marcell Restle (1932-2016) tarafından bağışlanan, görsel ve yazılı belgelerin yanı sıra görüntü ve ses kayıtlarından oluşan iki özel koleksiyon ve 2007 yılından beri düzenli olarak Lioba Theis’in başkanlığında alan uzmanlarının ve öğrencilerin katılımıyla tarihi Bizans coğrafyasına yapılan araştırma gezileri sırasında çekilen fotoğrafları barındırmaktadır.

DiFaB’in temel amacı, Bizans araştırmalarını içeren mevcut özel koleksiyonları ve araştırma gezileri sırasında elde edilen, Bizans’ın ve etkileşim içerisinde olduğu komşu kültürlerin bugün varolan maddi kalıntılarını fotoğraf yoluyla belgeleyerek, bu mirası dijital ortamda korumak ve çevrimiçi bir veritabanında hiçbir engelle karşılaşılmadan alana ilgi duyanlar icin erişilebilir hale getirmektir.

Marcell Restle (1932-2016):

15 Ocak 1932’de, Almanya’nın güneyindeki Bad Waldsee adında küçük bir şehirde, yetiştirilmesine ve eğitimine çok önem veren zanaatkâr bir ailenin ikinci oğlu olarak dünyaya geldi. Sanat ve mimarlık konusuna erken yaşta duymaya başladığı ilgi, Bad Wurzach’taki Eskiçağ dillerinin öğretildigi liseden mezun olmasının hemen ardından Tübingen ve Münih Üniversitelerinde sanat tarihi, Bizans araştırmaları ve Hıristiyanlık tarihi alanlarında eğitim almasıyla sonuçlandı. Alman Akademik Değişim Servisi’nin aracılığıyla 1956 yılında bir yıllık eğitim için geldiği İstanbul Üniversitesi’nde Kurt Erdmann, Halet Çambel, Semavi Eyice gibi hocalardan dersler aldı. İstanbul’da edindigi bir yıllık bu deneyim, asıl araştırma alanı Bizans sanatı olan Restle’ye yeni ufuklar açtı. Alanı dışında genel olarak İslam Sanatı ve özellikle de Osmanlı Sanatı üzerine yaptığı çalışmalar, tüm Doğu Akdeniz ve özellikle İstanbul, Edirne, İznik ve Bursa’nın yanı sıra tüm Anadolu’ya gerçekleştirdiği sayısız araştırma gezileri Restle’nin kültür varlıklarını tanıma, sistematik olarak belgeleme, tarihleme ve analiz etme konusunda ustalaşmasını sağladı.

Viyana ve Münih Üniversitelerinde dersler veren Restle, 1994 yılında üniversite profesörlüğü görevinden emekli oldu. Verdiği dersler, yaptığı yayınlar ve gerçekleştirdiği araştırma gezileri sırasında oluşan, 17.000 slayt, 10.000’i aşkın siyah-beyaz fotoğraf, yaptığı sayısız eskiz ve ölçekli mimari çizim, ayrıca çok sayıda ses ve video kaydı içeren arşivini 2014 yılında DiFaB’a bağışladı. Marcell Restle, doğduğu şehir olan Bad Waldsee’de eski bir ortaçağ külliyesinin parçası olan Spital zum Heiligen Geist (Kutsal Ruh Hastanesi) bünyesindeki yaşlılar evinde 25 Ocak 2016’da hayata gözlerini yumdu.