Bir ürünü kökenine bağlayan ve kaliteyle eş anlamlı etiketleri tanımlayanCoğrafi İşaretler Bursa bölgesindeki çiftçileri kırsal kalkınmanın ekonomik ve sosyal açıdan fayda sağlayan bir yapının merkezine taşınmasına yardımcı olmuştur.
Son üç yıl içerisinde Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) bölgedeki üreticilere eğitimler, çalıştaylar ve inceleme gezileri düzenleyerek destek olmuştur. Bu sürecin en önemli katkısı Bursa’da üretilen kara incirin ve şeftalinin coğrafi işaretlemeyle ulusal düzeyde tescillenmesidir.
Coğrafi işaretlemeyle her iki meyvenin kendine has özellikleri Bursa üzerinde tanınmıştır. Örneğin, Bursa şeftalisinin kalitesi, kendine özgü yetiştirilme koşullarının yanı sıra yerel üretim ve hasat teknikleri nedeniyle de ünlüdür. Diğer yandan, Bursa kara incirinin kabuğu daha kalın olduğu için başka bölgelerde üretilen incirlerden daha uzun bir raf ömrü sağlar.
Proje kapsamında, coğrafi işaretlemesi yapılan her iki ürünü temsil eden kooperatifler birliği kurulmuş ve etiketlerinin kaydedilmesinde önemli rol oynamıştır. Derneklerin bu birliği kalite standartlarını getirecek, verimliliği teşvik edecek ve üreticilerin ürünlerinin benzersiz niteliklerini tüketicilere göstermelerine yardımcı olacaktır.
İş birliği yardımcı olur – hem de çok!
FAO^’nun ekonomistlerinden Emmanuel Hidier’e göre; ‘Bir derneğin parçası olarak üreticinin kapasitesinin geliştirilmesi, pazarının genişletilmesi ve daha verimli olabilmesinde daha fazla fırsatlara ve güçlü sese sahipti.
Bölgede hayatı boyunca incir çiftçiliği yapmış Veysel Koşan gibi üreticilere göre, coğrafi işaretleme ile tescil bir dönüm noktasıdır ve dernek çatısı altında her iki ürünün Avrupa Birliği (AB) düzeyinde tescilini gerçekleştirmektede ortak hareket etmek her zamankinden çok daha önemlidir.
“Coğrafi işaretlemenin gelişmesiyle, tek bir çatı altında atında toplanma fırsatımız oldu. Birlikte hareket ederek, fiyat istikrarı sağlıyoruz, ürünlerimizi koruyabiliyoruz ve sesimizi daha çok duyurabiliyoruz. Bursa’da başka coğrafi işaretle tescillenmiş ürün yok, bu sebeple bu tescil bizim için önemli.” diyor Veysel.
40 yaşındaki siyah incir üreticisi Hüseyin Şeker, derneği olmayan bir çiftçi olarak yaşamın zor olabileceğini belirtiyor. “Kara incir üretiminde teknik olarak üretimin zor olmadığını, en büyük zorluğun pazarın ihracatçıların elinde olmasından dolayı incirin fiyatının gerekli seviyede olmadığını vurguluyor.
Dernek üreticilere ortak pazarlık yapma gücü sağladığı için, özellikle ihracatçılarla uygun fiyatlar için müzakere edebilmeye de imkan veriyor.
Pazarlamaya farklı bir yaklaşım
Veysel Koşan, pazarlama ve tasarım üzerine çok düşündüklerini ve bu bağlamda ambalajlamaya yatırım yapıldığını ifade etti. Yakın zamanda yaptırdıkları pazarlama araştırması dernek çalışmalarının başarısını ve gözle görülür ilerlemenin kaydedildiğini kanıtlar nitelikte.
Bir hafta boyunca, Bursa kara incirleri ve şeftalileri Türkiye’nin genelinde çeşitli süpermarketlerde ve pazarlarda satıldı ve perakendeciler, derneklerle çalışmada deneyimleri olmamaları sebebiyle başlarda biraz isteksiz olsalar da, ilk işaretler coğrafi işaretlenmiş ürünlerin popüler olduğunu gösterdi. Süpermarketlerdeki taze ürünler bölümünü ziyaret eden müşterilerin neredeyse dörtte biri ya Bursa kara incirini ya da Bursa şeftalisini satın aldı.
Türkiye’nin önde gelen süpermarket zincirlerinden birisi olan Migros’ta, hafta boyunca yapılan çalışmalar sırasında, pilot noktalarda satılan meyve ve sebze miktarlarındaki önemli artışın nedeninin Bursa kara incirinden kaynaklandığı tespit edildi. Müşteriler bu ürünleri satın almaya devam etmek istediklerini dile getirirken, dernek de aynı zamanda bu ürünlerin tedarikini sağlamaya istekliydi.
EBRD yöneticisi Burcu İslam’a göre “Coğrafi işaretleme, yerel üreticiler ve daha büyük tarım işletmeleri arasında sinerji, değer ve ekonomik fırsatlar yaratmada bu zincirideki tüm aktörler için güçlü bir araç olmaya devam etmektedir.”
Devasa bebek adımları
Daha şimdiden, Veysel Koşan ve Hüseyin Şeker gibi yerel üreticilerin ortak hareketi, Bursa kara incirinin ve şeftalisinin isimlerinin ve şöhretlerinin taklitçiliğe karşı güvence altına alındığı anlamına geliyor.
Ülkemizdeki üreticiler arasında Coğrafi İşaretler konusundaki bilincin artması ve Türkiye’deki derneklerin büyümesine rağmen, bahçecilik değer zincirlerinde hala eğitime ihtiyaç var.
Şimdi, FAO ve EBRD, Türk balıyla yeni bir mücadeleye atılıyor ve Bursa deneyimi, oluşturulacak olan eylem planı için çok önemli ve büyük bir bakış açısı sunuyor. Aralık ayında her iki projeye de dâhil olan üreticilere en iyi uygulamaları tartışma ve doğru eylem planını oluşturma şansı verildi. Daha önce bunu yapmış ve başarmış olan Bursa kara inciri ve şeftali üreticileri, bal sektöründeki üreticilere deneyimlerini başarıyla aktardılar.
Bursa kara inciri ve şeftalisine gelinde, bu isimleri hatırlayın! Çünkü yerel üreticiler meyvelerini AB’ne kaydetmeyi planlıyorlar. Çok geçmeden, Bursa’nın incirlerini ve şeftalilerine Avrupa’daki süpermarketlerin raflarında göreceğiz.
